१.

आम्ही वैकुंठवासी । आलो या चि कारणासी । 
बोलिले जे ॠषी । साच भावे वर्तावया ॥१॥
झाडू संतांचे मारग । आडराने भरले जग । 
उच्छिष्टाचा भाग । शेष उरले ते सेवू ॥धृ॥

अर्थे लोपली पुराणे । नाश केला शब्दज्ञाने ।
 विषयलोभी मन । साधने बुडविली ॥२॥
झाडू संतांचे मारग । आडराने भरले जग । 
उच्छिष्टाचा भाग । शेष उरले ते सेवू ॥धृ॥

पिटू भक्तीचा डांगोरा । कळिकाळासी दरारा ।
 तुका म्हणे करा । जयजयकार आनंदे ॥३॥
झाडू संतांचे मारग । आडराने भरले जग । 
उच्छिष्टाचा भाग । शेष उरले ते सेवू ॥धृ॥

२.

आम्ही हरिचे सवंगडे । जुने ठायीचे वेडे बागडे । 
हाती धरुनी कडे । पाठीसवे वागविलो ॥१॥
म्हणोनि भिन्न भेद नाही । देवा आम्हा एकदेही ।
नाही जालो काही । एका एक वेगळे ॥धृ॥

निद्रा करिता होतो पायी । सवे चि लंका घेतली तई ।
वानरे गोवळ गाई । सवे चारित फिरतसो ॥२॥
म्हणोनि भिन्न भेद नाही । देवा आम्हा एकदेही ।
नाही जालो काही । एका एक वेगळे ॥धृ॥

आम्हा नामाचे चिंतन । राम कृष्ण नारायण। 
तुका म्हणे क्षण । खाता जेविता न विसंभो ॥३॥
म्हणोनि भिन्न भेद नाही । देवा आम्हा एकदेही ।
नाही जालो काही । एका एक वेगळे ॥धृ॥

३.

मागे बहुता जन्मी । हे चि करित आलो आम्ही । 
भवतापश्रमी । दुःखे पीडिली निववू त्या ॥१॥
गर्जो हरिचे पवाडे । मिळो वैष्णव बागडे ।
पाझर रोकडे । काढू पाषाणामध्ये ॥धृ॥

भाव शुध्द नामावळी । हर्षे नाचो पिटू टाळी । 
घालू पाया तळी । कळिकाळ त्याबळे ॥२॥
गर्जो हरिचे पवाडे । मिळो वैष्णव बागडे ।
पाझर रोकडे । काढू पाषाणामध्ये ॥धृ॥

कामक्रोध बंदखाणी ।तुका म्हणे दिले दोन्ही । 
इंद्रियांचे धनी । आम्ही जालो गोसावी ॥३॥
गर्जो हरिचे पवाडे । मिळो वैष्णव बागडे ।
पाझर रोकडे । काढू पाषाणामध्ये ॥धृ॥

४.

ब्रम्हज्ञान जरी एके दिवसी कळे । तात्काळ हा गळे अभिमान ॥१॥
अभिमान लागे शुकाचिये पाठी । व्यासे उपराटी दृष्टी केली ॥२॥
जनक भेटीसी पाठविला तेणे । अभिमान नाणे खोटे केले ॥३॥
खोटे करूनिया लाविला अभ्यासी । मेरु शिखरासी शुक गेला ॥४॥
जाऊनिया तेणे साधिली समाधी । तुका म्हणे तधी होतो आम्ही ॥५॥

कृष्ण जन्म अभंग

१. फिराविली दोन्ही । कन्या आणि चक्रपाणी ॥१॥ जाला आनंदे आनंद । अवतरले गोविंद ॥धृ॥ तुटली बंधने । वसुदेव देवकीची दर्शने ॥२॥ जाला आनंदे आनंद । अवतरले गोविंद ॥धृ॥ गोकुळासी आले । ब्रम्ह अव्यक्त चांगले ॥३॥ जाला आनंदे आनंद । अवतरले गोविंद ॥धृ॥ नंद दसवंती । धन्य देखिले श्रीपती ॥४॥ जाला आनंदे आनंद । अवतरले गोविंद ॥धृ॥ निशी जन्मकाळ । आले अष्टमी गोपाळ ॥५॥ जाला आनंदे आनंद । अवतरले गोविंद ॥धृ॥ आनंदली मही । भार गेला सकळ ही ॥६॥ जाला आनंदे आनंद । अवतरले गोविंद ॥धृ॥ तुका म्हणे कंसा । आट भोविला वळसा ॥७॥ जाला आनंदे आनंद । अवतरले गोविंद ॥धृ॥ २. करूनि आरती । आता ओवाळू श्रीपती ॥१॥ आजि पुरले नवस । धन्य जाला हा दिवस ॥धृ॥ पाहा वो सकळा । पुण्यवंता तुम्ही बाळा ॥२॥ आजि पुरले नवस । धन्य जाला हा दिवस ॥धृ॥ तुका वाहे टाळी । होता सन्निध जवळी ॥३॥ आजि पुरले नवस । धन्य जाला हा दिवस ॥धृ॥ ३. सोडियेल्या गांठी । दरुषणे कृष्णभेटी ॥१॥ करिती नारी अक्षवाणे । जीवभाव देती दाने ॥धृ॥ उपजल्या काळे । रूपे मोहीली सकळे ॥२॥ करिती नारी अक्षवाणे । जीवभाव देती दाने ॥धृ॥ तुका तेथे वारी । एकी आडोनि दुसरी ॥३॥ करिती नारी अक्षवाणे । जीवभाव देती दाने ॥धृ॥ ४. मुख डोळा पाहे । तैशीच ते उभी राहे ॥१॥ केल्याविण नव्हे हाती। धरोनि आरती परती ॥धृ॥ न धरिती मनी। काही संकोच दाटणी ॥२॥ केल्याविण नव्हे हाती। धरोनि आरती परती ॥धृ॥ तुका म्हणे देवे । ओस केल्या देहभावे ॥३॥ केल्याविण नव्हे हाती। धरोनि आरती परती ॥धृ॥ ५. गोकुळीच्या सुखा । अंतपार नाही लेखा ॥१॥ बाळकृष्ण नंदा घरी । आनंदल्या नरनारी ॥धृ॥ गुढिया तोरणे । करिती कथा गाती गाणे ॥२॥ बाळकृष्ण नंदा घरी । आनंदल्या नरनारी ॥धृ॥ तुका म्हणे छंदे । येणे वेधिली गोविंदे ॥३॥ बाळकृष्ण नंदा घरी । आनंदल्या नरनारी ॥धृ॥ ६. विटंबिले भट । दिला पाठीवरी पाट ॥१॥ खोटे जाणोनि अंतर । न साहे चि विश्वंभर ॥धृ॥ ते चि करी दान । जैसे आइके वचन ॥२॥ खोटे जाणोनि अंतर । न साहे चि विश्वंभर ॥धृ॥ तुका म्हणे देवे । पूतना शोषियेली जीवे ॥३॥  खोटे जाणोनि अंतर । न साहे चि विश्वंभर ॥धृ॥ नमन     पांडुरंगा करू प्रथम नमन । दुसरे चरण संतांचिया॥१॥ यांच्या कृपादाने कथेचा विस्तारु । बाबाजी सद्गुरुदास तुका ॥२॥ काय माझी वाणी मानेल संतांसी । रंजवू चित्तासी आपुलिया ॥३॥ या मनासी लागो हरिनामाचा छंद । आवडी गोविंद गावयासी ॥४॥ सीण जाला मज संवसार संभ्रमे । सीतळ या नामे जाली काया॥५॥ या सुखा उपमा नाही द्यावयासी । आले आकारासी निर्विकार ॥६॥ नित्य धावे तेथे नामाचा गजर । घोष जयजयकार आइकता ॥७॥ तातडी ते काय हरिगुण गाय । आणीक उपाय दुःखमूळ ॥८॥ मूळ नरकाचे राज्य मदे माते । अंतरे बहुत देव दुरी ॥९॥ दुरी अंतरला नामनिंदकासी । जैसे गोचिडासी क्षीर राहे ॥१०॥ हे वाट गोमटी वैकुंठासी जाता । रामकृष्णकथा दिंडी ध्वजा ॥११॥ जाणते तयांनी सांगितले करा । अंतरासी वारा आडूनिया ॥१२॥ यासी आहे ठावे परि अंध होती । विषयाची खंती वाटे जना ॥१३॥नाही त्या सुटली द्रव्य लोभ माया । भस्म दंड छाया तरुवराची ॥१४॥ चित्त ज्याचे पुत्र पत्‍नी बंधूवरी । सुटल हा परि कैसे जाणा ॥१५॥ जाणते नेणते करा हरिकथा । तराल सर्वथा भाक माझी ॥१६॥ माझी मज असे घडली प्रचित । नसेल पतित ऐसा कोणी ॥१७॥ कोणी तरी काही केले आचरण । मज या कीर्तनेविण नाही ॥१८॥ नाही भय भक्ता तराया पोटाचे । देवासी तयाचे करणे लागे ॥१९॥ लागे पाठोवाटी पाहे पायां कडे । पीतांबर खडे वाट झाडी ॥२०॥ डिंकोनिया का रे राहिले हे लोक । हे चि कवतुक वाटे मज ॥२१॥ जयाने तारिले पाषाण सागरी । तो ध्या रे अंतरी स्वामी माझा॥२२॥ माझिया जीवाची केली सोडवण । ऐसा नारायण कृपाळु हा ॥२३॥हा चि माझा नेम हा चि माझा धर्म । नित्य वाचे नाम विठोबाचे ॥२४॥ चेतवला अग्नि तापत्रयज्वाळ । तो करी शितळ रामनाम ॥२५॥ मना धीर करी दृढ चित्ता धरी । तारील श्रीहरि मायबाप ॥२६॥बाप हा कृपाळु भक्ता भाविकांसी । घरी होय दासी कामारी त्या ॥२७॥ त्याचा भार माथा चालवी आपुला। जिही त्या दिधला सर्व भाव ॥२८॥ भावेविण जाणा नाही त्याची प्राप्ति । पुराणे बोलती ऐसी मात ॥२९॥ मात त्याची जया आवडे जीवासी। तया गर्भवासी नाही येणे ॥३०॥यावे गर्भवासी तरी च विष्णुदासी । उध्दार लोकासी पूज्य होती ॥३१॥ होती आवडत जीवाचे ताइत। त्या घडी अच्युत न विसंभे ॥३२॥ भेदाभेद नाही चिंता दुःख काही । वैकुंठ त्या ठायी सदा वसे ॥३३॥ वसे तेथे देव सदा सर्वकाळ । करिती निर्मळ नामघोष ॥३४॥ संपदा तयांची न सरे कल्पांती। मेळविला भक्ती देवलाभ ॥३५॥ लाभ तया जाला संसारा येऊनी । भगवंत ॠणी भक्ती केला ॥३६॥ लागलेसे पिसे काय मूढजनां । काय नारायणा विसरली ॥३७॥ विसरली तया थोर जाली हाणी । पचविल्या खाणी चौऱ्यासी ॥३८॥ शिकविले तरी नाही कोणा लाज । लागलीसे भाज धन गोड ॥३९॥ गोड एक आहे अविट गोविंद । आणीक तो छंद नासिवंत ॥४०॥ तळमळ त्याची काही तरी करा । का रे निदसुरा बुडावया ॥४१॥ या जनासी भय यमाचे नाही । सांडियेली तिही एकराज्ये ॥४२॥ जेणे अग्निमाजी घातलासे पाव । नेणता तो राव जनक होता ॥४३॥ तान भूक जिही साहिले आघात । तया पाय हात काय नाही ॥४४॥ नाही ऐसा तिही केला संवसार । दुःखाचे डोंगर तोडावया ॥४५॥ याच जन्मे घडे देवाचे भजन । आणीक हे ज्ञान नाही कोठे ॥४६॥ कोठे पुढे नाही घ्यावया विसावा । फिरोनि या गावा आल्याविण॥४७॥ विनविता दिवस बहुत लागती । म्हणउनि चित्ती देव धरा ॥४८॥ धरा पाय तुम्ही संतांचे जीवासी । वियोग तयासी देवा नाही ॥४९॥ नाही चाड देवा आणीक सुखाची । आवडी नामाची त्याच्या तया॥५०॥ त्याचीच उच्छिष्ट बोलतो उत्तरे । सांगितले खरे व्यासादिकी ॥५१॥ व्यासे सांगितले भक्ति हे चि सार । भवसिंधु पार तरावया ॥५२॥ तरावया जना केले भागवत । गोवळ गोपी भक्त माता पिता ॥५३॥ तारुनिया खरे नेली एक्यासरे । निमित्ते उत्तरे ऋषीचिया ॥५४॥ यासी वर्म ठावे भक्ता तरावया । जननी बाळ माया राखे तान्हे ॥५५॥ तान्हेले भुकेले म्हणे वेळोवेळा । न मगता लळा जाणोनिया ॥५६॥ जाणोनिया वर्म देठ लावियेला । द्रौपदीच्या बोलासवे धावे ॥५७॥ धावे सर्वथा धेनु जैसी वत्सा । भक्तालागी तैसा नारायण ॥५८॥नारायण व्होवा हाव ज्याच्या जीवा । धन्य त्याच्या दैवा पार नाही ॥५९॥ पार नाही सुखा ते दिले तयासी । अखंड वाचेसी रामनाम ॥६०॥ रामनाम दोनी उत्तम अक्षरे । भवानी शंकरे उपदेशिली ॥६१॥ उपदेश करी विश्वनाथ कानी । वाराणसी प्राणी मध्ये मरे ॥६२॥ मरणाचे अंती राम म्हणे जरी । न लगे यमपुरी जावे तया ॥६३॥ तयासी उत्तम ठाव वैकुंठी । वसे नाम चित्ती सर्वकाळ ॥६४॥ सर्वकाळ वसे वैष्णवांच्या घरी । नसे क्षणभरी स्थिर कोठे ॥६५॥ कोठे नका पाहो करा हरिकथा । तेथे अवचिता सापडेल ॥६६॥ सापडे हा देव भाविकांचे हाती। शाहाणे मरती तरी नाही ॥६७॥ नाही भले भक्ती केलियावाचूनि। अहंता पापिणी नागवण ॥६८॥ नागवलो म्हणे देव मी आपणा । लाभ दिला जना ठकला तो ॥६९॥ तो चि देव येर नव्हे ऐसे काही । जनार्दन ठायी चहू खाणी ॥७०॥ खाणी भरूनिया राहिलासे आत । बोलावया मात ठाव नाही ॥७१॥ ठाव नाही रिता कोणी देवाविण । ऐसी ते सज्जन संतवाणी ॥७२॥ वाणी बोलूनिया गेली एक पुढे । तयासी वाकुडे जाता ठके ॥७३॥ ठका नाही अर्थ ठाउका वेदांचा । होऊनि भेदाचा दास ठेला ॥७४॥ दास ठेला पोट अर्थ दंभासाटी । म्हणउनि तुटी देवासवे ॥७५॥ सवे देव द्विजा तीही दुराविला । आणिकांचा आला कोण पाड ॥७६॥ पाड करूनिया नागविली फार । पंडित वेव्हार खळवादी ॥७७॥ वादका निंदका देवाचे दरुशन । नव्हे जाला पूर्ण षडकर्मी ॥७८॥ षडकर्मी हीन रामनाम कंठी । तयासवे भेटी सवे देवा ॥७९॥देवासी आवडे भाविक जो भोळा । शुध्द त्या चांडाळा करुनि मानी ॥८०॥ मानियेला नाही विश्वास या बोला । नाम घेता मला युक्ति थोडी ॥८१॥ युक्त थोडी मज दुर्बळाची वाचा । प्रताप नामाचा बोलावया ॥८२॥ बोलता पांगल्या श्रुति नेति नेति । खुंटलिया युक्ति पुढे त्याच्या ॥८३॥ पुढे पार त्याचा न कळे चि जाता । पाउले देखता ब्रम्हादिका ॥८४॥ काय भक्तीपिसे लागले देवासी । इच्छा ज्याची जैसी तैसा होय ॥८५॥ होय हा सगुण निर्गुण आवडी । भक्तिप्रिय गोडी फेडावया ॥८६॥ या बापासी बाळ बोले लाडे कोडे । करुनि वाकुडे मुख तैसे ॥८७॥ तैसे याचकाचे समाधान दाता । होय हा राखता सत्त्वकाळी ॥८८॥ सत्त्वकाळी कामा न येती आयुधे । बळ हा संबंध सैन्यलोक॥८९॥ सैन्यलोक तया दाखवी प्रताप । लोटला हा कोप कोपावरी ॥९०॥कोपा मरण नाही शांत होय त्यासी । प्रमाण भल्यासी सत्त्वगुणी ॥९१॥ सत्त्व रज तम आपण नासती । करिता हे भक्ति विठोबाची ॥९२॥ चित्त रंगलिया चैतन्य चि होय । तेथे उणे काय निजसुखा ॥९३॥ सुखाचा सागरु आहे विटेवरी । कृपादान करी तो चि एक ॥९४॥ एक चित्त धरू विठोबाचे पायी । तेथे उणे काही एक आम्हा ॥९५॥ आम्हासी विश्वास याचिया नामाचा । म्हणउनि वाचा घोष करू ॥९६॥ करू हरिकथा सुखाची समाधि । आणिकाची बुध्दी दुष्ट नासे ॥९७॥ नासे संवसार लोक मोहो माया । शरण जा रे तया विठोबासी ॥९८॥ सिकविले मज मूढा संतजनी । दृढ या वचनी राहिलोसे ॥९९॥राहिलोसे दृढ विठोबाचे पायी । तुका म्हणे काही न लगे आता ॥१००॥ ओविया     गाईन ओविया पंढरिचा देव । आमुचा तो जीव पांडुरंग ॥१॥ रंगले हे चित्त माझे तया पायी । म्हणउनि घेई हा चि लाहो ॥२॥ लाहो करीन मी हा चि संवसारी । राम कृष्ण हरि नारायण ॥३॥ नारायण नाम घालिता तुकासी । न येती या रासी तपतीर्थे ॥४॥ तीर्थे रज माथा वंदिती संतांचे । जे गाती हरिचे गुणवाद ॥५॥ गुणवाद ज्याचे गाता पूज्य जाले । बडिवार बोले कोण त्या चा ॥६॥ त्याचा नाही पार कळला वेदांसी । आणीक ही ॠषि विचारिता ॥७॥ विचारिता तैसा होय त्यांच्या भावे । निजसुख ठावे नाही कोणा ॥८॥ कोणा कवतुक न कळे हे माव । निजलिया जिवे करी धंदा ॥९॥ करुनि कवतुक खेळे हा चि लीळा । व्यापूनि वेगळा पाहातसे ॥१०॥ सेवटी आपण एकला चि खरा । सोंग हा पसारा नट केला ॥११॥ लावियेले चाळा मीपणे हे जन । भोग तया कोण भोगविशी ॥१२॥ विषयी गुंतली विसरली तुज । कन्या पुत्र भाज धन लोभे ॥१३॥ लोभे गिळी फांसा आविसाच्या आशा। सापडोनि मासा तळमळी ॥१४॥ तळमळ याची तरी शम होईल । जरी हा विठ्ठल आठविती ॥१५॥ आठव हा तरी संतांच्या सांगात। किंवा हे संचित जन्मांतर ॥१६॥ जन्मांतरे तीन भोगिता कळती । केले ते पावती करिता पुढे ॥१७॥ पुढे जाणोनिया करावे संचित। पुजावे अतीत देव द्विज ॥१८॥ जन्म तुटे ऐसे नव्हे तुम्हा जना । पुढिल्या पावना धर्म करा ॥१९॥ करा जप तप अनुष्ठान याग । संती हा मारग स्थापियेला ॥२०॥ लावियेली कर्मे शुध्द आचरणे । कोणा एका तेणे काळे पावे ॥२१॥ पावला सत्वर निष्काम उदार। जिंकिली अपार वासना हे ॥२२॥ वासनेचे मूळ छेदिल्या वाचून । तरलोसे कोणी न म्हणावे ॥२३॥ न म्हणावे जाला पंडित वाचक । करो मंत्रघोष अक्षरांचा ॥२४॥ चाळविली एके ते चि आवडीने । लोक दंभमाने देहसुखे ॥२५॥ सुख तरी च घडे भजनाचे सार । वाचे निरंतर रामनाम ॥२६॥ राम हा उच्चार तरीच बैसे वाचे । अनंता जन्माचे पुण्य होय ॥२७॥ पुण्य ऐसे काय रामनामापुढे । काय ते बापुडे यागयज्ञ ॥२८॥ यागयज्ञ तप संसार दायके । न तुटती एके नामेविण ॥२९॥ नामेविण भवसिंधु पावे पार । अइसा विचार नाही दुजा ॥३०॥ जाणती हे भक्तराज महामुनि । नाम सुखधणी अमृताची ॥३१॥ अमृताचे सार निजतत्त्व बीज । गुह्याचे ते गुज रामनाम ॥३२॥ नामे असंख्यात तारिले अपार । पुराणी हे सार प्रसिध्द हे ॥३३॥ हे चि सुख आम्ही घेऊ सर्वकाळ । करूनि निर्मळ हरिकथा ॥३४॥ कथाकाळी लागे सकळा समाधि । तात्काळ हे बुध्दि दुष्ट नासे ॥३५॥नासे लोभ मोहो आशा तृष्णा माया । गाता गुण तया विठोबाचे ॥३६॥ विठोबाचे गुण मज आवडती । आणीक हे चित्ती न लगे काही ॥३७॥काही कोणी नका सांगो हे उपाव । माझ्या मनी भाव नाही दुजा ॥३८॥ जाणोनिया आम्ही दिला जीवभाव। दृढ याचे पाये धरियेले ॥३९॥ धरियेले आता न सोडी जीवेसी । केला येच विशी निरधार ॥४०॥ निरधार आता राहिलो ये नेटी । संवसार तुटी करूनिया ॥४१॥ येणे अंगीकार केला पांडुरंगें । रंगविला रंगे आपुलिया ॥४२॥ आपुली पाखर घालुनिया वरि । आम्हासी तो करी यत्‍न देव ॥४३॥ देव राखे तया आणिकांचे काय। करिता उपाय चाले तेथे ॥४४॥ तेथे नाही रिघ कळिकाळासी जाता । दास म्हणविता विठोबाचे ॥४५॥ विठोबाचे आम्ही लाडिके डिंगर । कापती असुर काळ धाके ॥४६॥धाक तिही लोकी जयाचा दरारा । स्मरण हे करा त्याचे तुम्ही ॥४७॥ तुम्ही निदसुर नका राहू कोणी । चुकावया खाणी गर्भवास ॥४८॥ गर्भवास दुःख यमाचे दंडण । थोर होय शीण येता जाता ॥४९॥ तान भूक पीडा जीता ते आघात । मेल्या यमदूत जाच करिती ॥५०॥ जाच करिती हे कोणा आहे ठावे । नरकी कौरवे बुडी दिली ॥५१॥ बुडी दिली कुंभपाकी दुर्योधने । दाविना लाजेने मुख धर्मा ॥५२॥ धर्म हा कृपाळू आलासे जवळी । बैसला पाताळी वरि नये ॥५३॥ न ये वरि काही करिता उपाव । भोगवितो देव ज्याचे त्यासी ॥५४॥ त्यासी अभिमान गर्व या देहाचा । नुच्चारिती वाचा नारायण ॥५५॥ नारायण विसरली संवसारी । तया अघोरी वास सत्य ॥५६॥सत्य मानूनिया संतांच्या वचना । जा रे नारायणा शरण तुम्ही ॥५७॥ तुम्ही नका मानू कोणी विसवास। पुत्र पत्‍नी आस धन वित्त ॥५८॥ धन वित्त लोभ माया मोहपाश । मांडियले फासे यमदूती ॥५९॥ दूती याच्या मुखा केलेसे कुडण । वाचे नारायण येऊ नेदी ॥६०॥ नेदी शुध्दबुध्दि आतळों चित्तासी । नाना कर्म त्यासी दुरावती ॥६१॥ दुराविली एके जाणतीच फार । निंदा अहंकार वादभेद ॥६२॥ वाद भेद निंदा हे फंद काळाचे । गोवितील वाचे रिकामिके ॥६३॥ रिकामिक देवा होय नव्हे मना । चिंतेचिये घाणा जुंपिजेसी ॥६४॥ सेवटी हे गळा लावुनिया दोरी । सांभाळ ये करी वासनेचा ॥६५॥ वासनेचा संग होय अंतकाळी । तरी तपोबळी जन्म धरी ॥६६॥ धरूनिया देव राहतील चित्ती। आधीचिया गती आठवाया ॥६७॥ आठवावा देव मरणाचे काळी। म्हणउनि बळी जीव दिले ॥६८॥ दिले टाकूनिया भोग ॠषेश्वरी । खाती वनांतरी कंदमूळे ॥६९॥ मुळे सुखाचिया देव अंतरला । अल्पासाटी नेला अधोगती ॥७०॥ गति हे उत्तम व्हावया उपाव । आहे धरा पाव विठोबाचे ॥७१॥ विठोबाचे पायी राहिलिया भावे । न लगे कोठे जावे वनांतरा ॥७२॥ तरती दुबळी विठोबाच्या नावे । संचित ज्या सवे नाही शुध्द ॥७३॥ शुध्द तरी याचे काय ते नवल। म्हणता विठ्ठल वेळोवेळा ॥७४॥ वेळा काही नाही कवणाचे हाती। न कळे हे गति भविष्याची ॥७५॥ भविष्य न सुटे भोगिल्यावाचूनि । संचित जाणोनि शुध्द करा ॥७६॥ करावे सायास आपुल्या हिताचे । येथे आलियाचे मनुष्यपण ॥७७॥ मनुष्यपण तरी साधी नारायण । नाही तरी हीन पशुहूनी ॥७८॥ पशु पाप पुण्य काय ते जाणती । मनुष्या या गति ठाउकिया ॥७९॥ ठाउके हे असे पाप पुण्य लोका । देखती ते एका भोगितिया ॥८०॥ भोगतील एक दुःख संवसारी । काय सांगो परी वेगळाल्या ॥८१॥ ल्यावे खावे बरे असावे सदैव । हे चि करी हाव संवसारी ॥८२॥ संवसारे जन गिळिले सकळ । भोगवितो फळ गर्भवासा ॥८३॥ वासनेचे मूळ छेदिल्यावाचून । नव्हे या खंडण गर्भवासा ॥८४॥ सायास केलियावाचुनि ते काही । भोगावरी पाही घालू नये ॥८५॥ नये बळे धड घालू काट्‍यावरि । जाये जीवे धरी सर्प हाती ॥८६॥ हाती आहे हित करील तयासी । म्हणउनि ॠषी सांगितले ॥८७॥ सांगती या लोका फजित करूनि ।आपण जे कोणी तरले ते ॥८८॥ तेणे वाळवंटी उभारिले कर । कृपेचा सागर पांडुरंग ॥८९॥ गंगाचरणी करी पातकांची धुनी । पाउले ती मनी चिंतिलिया ॥९०॥ चिंतने जयाच्या तरले पाषाण । उध्दरी चरण लावूनिया ॥९१॥ लावूनिया टाळी नलगे बैसावे । प्रेमसुख घ्यावे संतसंगें ॥९२॥ संतसंगें कथा करावे कीर्तन । सुखाचे साधन रामनाम ॥९३॥ मग कोठे देव जाऊ न सके दुरी । बैसोनि भीतरी राहे कंठी ॥९४॥ राहे व्यापुनिया सकळ शरीर । आपुला विसर पडो नेदी ॥९५॥ नेदी दुःख देखो आपुलिया दासा । वारी गर्भवासा यमदूता ॥९६॥तान भूक त्यासी वाहो नेदी चिंता । निश्चिंत हे घेता नाम होती ॥९७॥ होती जीव त्यांचे सकळ ही जंत । परि ते अंकित संचिताचे ॥९८॥ चेवले जे कोणी देहअभिमाने । त्यासी नारायणे कृपा केली ॥९९॥कृपाळू हा देव अनाथा कोवसा । आम्ही त्याच्या आशा लागलो ॥१००॥ लावियेले कासे येणे पांडुरंगे । तुका म्हणे संगे संतांचिया ॥१०१॥ बाळक्रीडा अभंग     १. देवा आदि देवा जगत्रया जीवा । परियेसी केशवा विनंती माझी ॥१॥माझी वाणी तुझे वर्णी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसी देई प्रेम काही कळा ॥२॥कळा तुजपाशी आमुचे जीवन । उचित करून देई आम्हा ॥३॥ आम्हा शरणागता तुझा चि आधार। तू तव सागर कृपासिंधु ॥४॥ सिंधु पायावाट होय तुझ्या नामे । जाळी महाकर्मे दुस्तरे ती ॥५॥ ती फळे उत्तम तुझा निजध्यास । नाही गर्भवास सेविलिया ॥६॥ सेविलिया राम कृष्ण नारायण । नाही त्या बंधन संसाराचे ॥७॥ संसार ते काय तृणवतमय । अग्नि त्यासी खाय क्षणमात्रे ॥८॥ क्षणमात्रे जाळी दोषांचिया रासी । निंद्य उत्तमासी वंद्य करी ॥९॥ करी ब्रिदे साच आपली आपण । पतितपावन दिनानाथ ॥१०॥ नाथ अनाथाचा पति गोपिकाचा । पुरवी चित्तीचा मनोरथ ॥११॥ चित्ती जे धरावे तुका म्हणे दासी । पुरविता होसी मनोरथ ॥१२॥ २. मनोरथ जैसे गोकुळीच्या जना । पुरवावी वासना तयापरी ॥१॥ ऋण फेडावया अवतार केला । अविनाश आला आकारासी ॥२॥ सीण जाला वसुदेव देवकीस । वधी बाळे कंस दुराचारी ॥३॥ दुराचारियासी नाही भूतदया । आप पर तया पाप पुण्य ॥४॥ पुण्यकाळ त्यांचा राहिलासे उभा । देवकीच्या गर्भा देव आले ॥५॥ गर्भासी तयांच्या आला नारायण । तुटले बंधन आपेआप ॥६॥ आपेआप बेडया तुटल्या शृंखळा । बंदाच्या अर्गळा किलिया कोंडे ॥७॥ कोंडमार केला होता बहु दिस । सोडवी निमिष न लगता ॥८॥ न कळे तो तया सांगितला भाव । आपणासी ठाव नंदाघरी ॥९॥ नंदाघरी जाता येता वसुदेवा । नाही जाला गोवा सवे देव ॥१०॥ सवे देव तया आड नये काही । तुका म्हणे नाही भय चिंता ॥११॥ ४. यांच्या पूर्वपुण्या कोण लेखा करी । जिही तो मुरारी खेळविला ॥१॥ खेळविला जिही अंतर्बाहयसुखे । मेळवूनि मुखे चुंबन दिले ॥२॥ दिले त्यासी सुख अंतरीचे देवे । जिही एका भावे जाणितला ॥३॥ जाणितला तिही कामातुर नारी । कृष्णभोगावरी चित्त ज्यांचे ॥४॥ ज्यांचे कृष्णी तन मन जाले रत । गृह पति सुत विसरल्या ॥५॥ विष तया जाले धन मान जन । वसविती वन एकांती त्या ॥६॥ एकांती त्या जाती हरिसी घेउनि । भोगइच्छाधणी फेडावया ॥७॥ वयाच्या संपन्ना तैसा त्या कारणे । अंतरीचा देणे इच्छाभोग ॥८॥ भोग त्याग नाही दोन्ही जयापासी । तुका म्हणे जैसी स्फटिकशिळा ॥९॥ ५. शिळा स्फटिकाची न पालटे भेदे । दाउनिया छंदे जैसी तैसी ॥१॥ जैसा केला तैसा होय क्षणक्षणा । फेडावी वासना भक्तिभावे ॥२॥ फेडावया आला अवघियांची धणी । गोपाळ गौळणी मायबापा ॥३॥ मायबापा सोडविले बंदीहुनि । चाणूर मर्दुनी कंसादिक ॥४॥ आदिक नाही देणे अरिमित्रा एक । पूतना कंटक मुक्‍त केली ॥५॥ मुक्‍त केला मामा कंस महादोषी । बाळहत्या रासी पातकांच्या ॥६॥ पाप कोठे राहे हरि आठविता । भक्‍ती द्वेषे चिंता जैसा तैसा ॥७॥ साक्षी तयापाशी पूर्वील कर्माच्या। बांधला सेवेच्या ऋणी देव ॥८॥ देव भोळा धांवे भक्‍ता पाठोवाटी । उच्चारिता कंठी मागेमागे ॥९॥ मानाचा कंटाळा तुका म्हणे त्यासी। धावे तो घरासी भाविकांच्या ॥१०॥